ο βυθός είναι δίπλα – νίκος αδάμ βουδούρης

Στα διηγήματα της συλλογής, ο πρωτοεμφανιζόμενος, σε δικό του βιβλίο, Νίκος Αδάμ Βουδούρης μοιάζει να είναι επιφυλακτικός και συντηρητικός στις επιλογές του, τόσο όσον αφορά τη γλώσσα που χρησιμοποιεί, όσο και τη θεματολογία που έχει επιλέξει. Κύριο χαρακτηριστικό όλων των ιστοριών που απαρτίζουν το «Ο βυθός είναι δίπλα» είναι μια παραδοξότητα που κυριαρχεί αλλά ταυτόχρονα και μια εμμονή με μιαν υποφώσκουσα ή ολοκάθαρη καταστροφή που προηγείται μιας νέας αρχής.

Έτσι, βλέπουμε ένα μπουρνούζι ν’ αποτελεί τον αφηγητή μιας ιστορίας και να παραθέτει μιαν ιστορία με θλιβερό τέλος, ένα λευκό σπίτι που κρύβει μυστικά αλλά όχι ψέματα, μια σειρά από γεγονότα που προσπαθούν το ένα ν’ αντιγράψει το άλλο, συναντήσεις, απογοητεύσεις, συμπτώσεις, λύπες, χαρές και πολλά άλλα – όλα με βάση το καθημερινό και με ουσία το παράδοξο και μια μοναχικότητα που άλλοτε λειτουργεί λυτρωτικά, άλλοτε πνιγηρά. Μεταξύ άλλων, ένα υποδόριο στις ιστορίες αυτές πάθος και μια υποχθόνια λαγνεία σημειώνονται, κάτι που φαίνεται ν’ αποτελεί έναν ακόμη στόχο του συγγραφέα. Αξιοσημείωτη είναι δε και η σταθερή επιλογή του χωροχρόνου ως οχήματος περισσότερο παρά ως φόντου ή μέσου που λειτουργεί υπαινικτικά. Ο χώρος ή ο τόπος κυρίως έχουν αρκετά σημαντική θέση στις ιστορίες της συλλογής, ως ένα, κατά τα φαινόμενα, κύριο ζητούμενο για το συγγραφέα, που το καθιστά σαφές και στον αναγνώστη.

Το σημαίνον των ιστοριών, αυτό που κοντολογίς ο αναγνώστης καλείται να προσέξει και να ξεχωρίσει περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο, είναι η θέαση των αφηγούμενων γεγονότων χωρίς να προϋπάρχει καμιά απαίτηση εκ μέρους του συγγραφέα, παρά μόνο η θέληση να γίνει ο αναγνώστης ένας απλός συνταξιδιώτης που θα δει να περνούν από μπροστά του τρένα, εκ των οποίων σε άλλα θα μπορέσει ν’ ανέβει, σε άλλα θα θελήσει πάση θυσία και άλλα θα τ’ αφήσει να προσπεράσουν.

Με λίγα λόγια, ο Βουδούρης φαίνεται να παραδίδει ένα σύμπλεγμα ιστοριών με τα προαναφερθέντα κοινά στοιχεία, ωστόσο τα διηγήματα είναι περισσότερο ασκήσεις γραφής, παρά ολοκληρωμένα λογοτεχνήματα, σύμφωνα με τη δική μου ανάγνωση. Απ’ την άλλη, θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει ότι αυτή η προσπάθεια να δημιουργήσει ένα ενιαίο σύμπαν γεγονότων, τον οδηγεί σε μιαν αισθητική επανάληψη η οποία μπορεί σε καμία περίπτωση να μην ενοχλεί, εντούτοις δε μοιάζει να βοηθά τον αναγνώστη στη βουτιά που ίσως περιμένει διαβάζοντας.

Βέβαια, κανείς δε θα μπορούσε να παραβλέψει το γεγονός ότι ο Βουδούρης, με την καλοσυνάτη γλώσσα του, δεν αποπειράται να εντυπωσιάσει, αλλά να μιλήσει για ένα βυθό που ναι μεν ο τίτλος τον τοποθετεί δίπλα, όμως μπορεί να είναι και μέσα μας, βαθιά καταχωνιασμένος σε κρυφές γωνιές. Χωρίς καμία παρατηρούμενη έξαρση, αναφορικά πάντα με τη γλώσσα, ο συγγραφέας τού «Ο βυθός είναι δίπλα» φαίνεται ότι προσπαθεί περισσότερο να σαρκάσει καθώς και να μετατραπεί σε δηκτικό κριτή όλων όσοι κρύβονται πίσω απ’ το δάχτυλό τους και αρνούνται να δουν την πραγματικότητα, επιτυγχάνοντας να θέσει σε κίνηση εσωτερικούς μηχανισμούς στις ιστορίες του, με ανοδική πορεία απ’ την πρώτη ώς την τελευταία, με μια πάγια βέβαια σταθερότητα. Αυτό είναι ένα ακόμη στοιχείο που, κατά μία έννοια, εντάσσεται σ’ ένα πλαίσιο αντιμετώπισης της γραφής κατά τρόπον προσεκτικό και συγκρατημένο για αρχή.

Αυτό που επίσης αναφαίνεται στις ιστορίες είναι η ικανότητα του Βουδούρη να παίζει με τη γλώσσα και τα πρόσωπα που είτε αφηγούνται είτε διαλέγονται. Και στις δύο περιπτώσεις, έχει ο αναγνώστης την ξεκάθαρη αίσθηση ότι καθετί λέγεται εκεί που πρέπει, όπως πρέπει. Καλό στοιχείο για τη συνέχειά του στα γράμματα, το οποίο αναμφίβολα μπορεί να λειτουργήσει ως παρακαταθήκη τολμηρότερων επιλογών, έχοντας ως βάση κρίσιμα πλεονεκτήματα, όπως αυτό που μόλις αναφέρθηκε.

Τέλος, όπως και να ‘χει, αφήνεται, κλείνοντας το βιβλίο, η αίσθηση της επίγειας ανάγνωσης της συλλογής διηγημάτων, με τον αναγνώστη κρατημένο στη γη, πατώντας γερά στα πόδια του. Δίχως καμιά ιστορία να μένει ανολοκλήρωτη, έστω και με τα στοιχεία που αναφέραμε παραπάνω, ο Νίκος Αδάμ Βουδούρης φέρνει το βυθό από δίπλα μέσα, επιτρέποντάς σε να βγεις απ’ αυτόν και να σταθείς μπροστά του. Το αν θα ξαναβουτήξεις, αυτό είναι πρωτίστως θέμα εσωτερικής επεξεργασίας, παρά άνωθεν ή έξωθεν εντολών και συμβουλών.

Οψόμεθα.

[κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη]

[Ο Νίκος Αδάμ Βουδούρης γεννήθηκε στο Γλυκορρίζι της Μεσσηνίας. Σπούδασε αρχιτεκτονική στο ΕΜΠ. Διηγήματά του έχουν δημοσιευτεί στα περιοδικά «Οδός Πανός», «Εντευκτήριο» και «Μπιλιέτο», καθώς και σε ανθολογίες νεοελληνικού διηγήματος. Παρακολούθησε σεμινάρια δημιουργικής γραφής στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου με τον Μισέλ Φάις. Το «Ο βυθός είναι δίπλα» είναι το πρώτο του βιβλίο. Επικοινωνία: nikos.adamv@gmail.com]